Instrumentos medievais de percusión

Tocador de campás golpeándoas cun martelo
Nome. Carillón martelo ou carrillón.
Familia. Percusión indeterminada.
Como é? Instrumento formado por varias campanas en forma de tulipa fundidas en bronce. O  carillón como instrumento musical complexo consta dun conxunto ordenado de campás fixas, afinadas segundo unha escala musical e dispostas de tal forma para que sexan activadas mediante un golpe de martelo. As campás están ordenadas por altura. Estes martelos son sostidos polo instrumentista.
Como soa? Golpeando as campás cun martelo o co badalo
Historia. As campás chegaron a Europa a través de Bizancio. As primeiras novas dá súa utilización proveñen dá cidade de Nola (século IV), na provincia italiana de Campania, de aí ou seu actual nome. Na cristiandade ou seu uso estivo ligado desde ou principio á liturxia, e na península aparece documentado por primeira vez en Toledo non ano 400. Estas primeiras campás tingan forma hexagonal e ou badalo era exterior, como aínda consérvase nas orientais. A campá actual, con forma de tulipa e badalo non seu interior, data  do século XIII, momento non que foi pendurada non alto dás torres dás igrexas.
Documentado na cantiga 180 (carillón martelo) e na 400 (carillón diatónico tocado cos badalos) das Cantigas de Santa María de Afonso X  "O Sabio". 
Audición:


Címbalos
Nome. Címbalos
Familia. Percusión indeterminada.
Como é? Son dous discos metálicos, polo xeral de bronce, cunha concavidade interior e planos nos bordos, cuxos centros están perforados e atravesados por unhas correas de coiro que serven de asideiras. Os dedos do executante están protexidos por un revestimento de coiro ao redor do asideiro. Unha parella de pratos que na Idade Media estaban unidos por un cordón. O seu diámetro soía ser duns 30 cm.
Como soa? Batendo un prato contra outro.
Historia. A orixe dos címbalos é moi remota xa se coñecían en Mesopotamia e Exipto.
En Grecia, os címbalos tiveron un carácter exclusivamente relixioso e, máis concretamente, litúrxico. O seu forte son, a tales efectos, a súa estridencia, foi posta de manifesto por moitos escritores gregos dos séculos IV e V. Tamén foron utilizados no teatro.
A súa presenza na península Ibérica xa está documentada a partir de códices do século VIII.
Os címbalos son os antepasados dos actuais pratos da orquestra.
Documentados na cantiga 190 das Cantigas de Santa María de Afonso X "O Sabio"
Audición: 
Darbuka (muller da dereita) e albogón (home da esquerda)
Nome. Darbuka
Familia. Percusión indeterminada
Como é?  Tambor con forma de copa e unha membrana tensa na parte superior. Normalmente está feito de cerámica e golpéase coa mans. A darbuka (tocado pola muller da ilustración) é un instrumento de percusión de procedencia árabe. Consta dun cono oco simple ou dobre, ao que se pode aplicar unha membrana única ou dúas, unha en cada extremo. Orixinalmente usábase arxila para armar a caixa de resonancia e coiro de cabra ou de peixe para o parche, pero tamén se adoita utilizar madeira ou metal para a súa fabricación.
Como soa? Batendo coas dedos e a palma das mans nas membranas. Para tocar a darbuka adoitábase situar sobre ambas as pernas ou entre as coxas;pero tamén ao ombro como se facía na época das cantigas.
Historia. Como case todos os membranófonos usados na península Ibérica durante a Idade Media, son de procedencia árabe. Atopamos numerosas representacións en toda Europa nos séculos IX ao XII.
A orixe da darbuka remóntase á antiga Babilonia, pero estendeuse amplamente, chegando ata os Balcáns e o norte de África. Na música árabe é un dos instrumentos máis utilizados.
Documentado na cantiga 300 das Cantigas de Santa María de Afonso X  "O Sabio"
Audición:

Texoletas (dereita) e albogue (esquerda)
Nome. Texoletas ou "palillos"
Familia. Percusión indeterminada
Como é?  Este instrumento de percusión consta de dúas taboíñas (non máis longas dunha cuarta nin máis anchas de dúas polgadas)
independentes de madeira dura, pedra plana ou tella.
Teñen formas e figuras distintas segundo a tradición de cada lugar ou o capricho do fabricante, aínda que adoitan predominar as antropomorfas. Ás veces utilizábanse ata tres en cada man para dar máis forza ao repiqueteo. "Palillos" chámase aos que están feitos de madeira, e tarrañolas, tarreñas, texolas ou texoletas aos que están construídos en barro cocido ou en louza.
Como soa? Fanse soar colocándoas entre os dedos dunha man e aplicando un movemento de boneca para que repique. 
Constan de dous taboiñas de madeira que se colocan entre os dedos índice - corazón e corazón - anular da man dereita, o dedo corazón suxeita a unha delas, quedando libre a outra para que mediante un movimientode boneca fáganse repiquetear marcando ritmos
Historia. Parece que proceden de oriente medio, polo que puideron chegar a través dos árabes, ou anteriormente cos fenicios. 
Úsanse como acompañamento de determinadas manifestacións do noso folclore. 
Taboiñas de madeira, entechocadas entre si, antecedente das nosas arquetípicas castañolas. 
Documentadas nas Castigas de Santa María.
Audición: